Breng cliëntondersteuner onder bij bewonersorganisaties

Het Sociaal Cultureel Planbureau constateert ten opzichte van 2015 dat minder mensen denken voor alle problemen nu en straks hulp te kunnen inschakelen. De cijfers vragen om een herbezinning op de vele coördinerende rollen in de zorg in relatie tot een herpositionering van de onafhankelijke cliëntondersteuner. Bewonersorganisaties laten daarbij zien wat werkt.

We zijn ze de afgelopen jaren in de zorg allemaal tegengekomen: casemanager, centrale zorgverlener, regievoerder, casusregisseur, zorgcoördinator, trajectregisseur en procesregisseur. Allemaal coördinerende rollen van (zorg)professionals. Er zijn accentverschillen, maar allen hebben informatie, advies, consultatie en afstemming in hun takenpakket. En dan hebben we ook nog de onafhankelijke cliëntondersteuner. Onafhankelijke cliëntondersteuning is mogelijk in het kader van de wet maatschappelijke ondersteuning, jeugdhulp, wet langdurige zorg en GGZ. Het is een persoon op wie een beroep kan worden gedaan voor informatie, advies en begeleiding los van een zorgaanbieder. Hij of zij helpt bij het maken van keuzes en een persoonlijk plan.

Het kabinet heeft in 2018 55 miljoen euro extra uitgetrokken voor de onafhankelijke cliëntondersteuner. De extra middelen zijn nodig omdat een grote meerderheid van de hulpvragers de onafhankelijke cliëntondersteuner niet kent, niet weet te vinden of niet inschakelt. De cliëntondersteuner heeft de aandacht van het landelijk koploperprogramma van de VNG. Koplopergemeenten delen hier hun ervaringen en nieuwe stappen. Er wordt bijvoorbeeld gewerkt aan lokaal in te vullen campagnes voor het vergroten van de bekendheid.

Naast de vele coördinatoren in de zorg en de onafhankelijke cliëntondersteuning vanuit gemeenten en welzijnsorganisaties zijn ook dorps- en wijkcoöperaties, met steeds vaker ook een huisarts in het bestuur, volop actief met coördinatie en ondersteuning in hun leefomgeving. Daar is de dorpsondersteuner hét vertrouwde gezicht en aanspreekpunt voor bewoners met hulpvragen en koppelt deze aan een pool van vrijwilligers die hulp kunnen bieden, óf aan professionele organisaties. De dorpsondersteuner is de ogen en oren van de gemeenschap, coördineert vrijwilligers en maakt verbinding met (zorg)professionals.

Is de onafhankelijke cliëntondersteuner veelal in dienst van een zorg- of welzijnsorganisatie, de dorpsondersteuner werkt in opdracht van een bewonersorganisatie. Wellicht is dit verschil ook bepalend voor het grote succes van de dorpsondersteuner. De ondersteuner zit niet verstopt achter een bureau of is onderdeel van een hulporganisatie, maar is van de gemeenschap zelf. Hij of zij heeft het vertrouwen gekregen om deze rol te vervullen, met maximaal mogelijke betrokkenheid en steun van de bewoners. Met andere woorden: de dorpsondersteuner heeft helemaal geen lokale overheidscampagne nodig. Met een fractie van die 55 miljoen kunnen bewoners in veel plaatsen dit prima zelf regelen.

Wie wil meer wil weten of de dorpsondersteuner kan meer hierover lezen in het boekje over Wedde dat ’t Lukt!

Anja van der Aa is initiatiefnemer van de stadscoöperatie SAMEN030, Jan Smelik van de zorgcoöperatie Austerlitz zorgt. Samen organiseren zij de Nationale Dialoog Gemeenschapskracht.